Wjesne dźěle
Worklecy
Worklecy buchu prěni raz w lěće 1280 jako „Rokelewicz“ naspomnjene a su ródna wjes Michała Hórnika. Wón bě serbski duchowny, literat a słušeše k centralnym postawam serbskeho kulturneho žiwjenja w druhej połojcy 19. lětstotka. Serbska zakładna a wyša šula Worklecy nosy wot 1994 jeho mjeno. W lěće 1956 su Worklecy Michałej Hórnikej k česći pomnik postajili.
Wjes Worklecy skića wopytowarjam a turistam kedźbyhódne zajimawostki. K tomu słuša předewšěm kompleks twarjenjow něhdyšeho ryćerkubła a chorownje ze susodnym parkom. Worklecy su za najwjace ludźi stareho wokrjesa Kamjenc ródna wjes byli. Pódla knježeho domu w „Beuronskim stilu“ natwarjena kapałka je swojeje nutřkowneje architektury dla nimale jónkrótna a tuž jara znata.
Z dopomnjeća Jurja Brězana - “Čehodla ma Horni Hajnk šěsć domow. ”
“Hdyž běch dźěćo, mjenowachmy ludźi, kotřiž w starej hajnicy bydlachu, přeco Försterec, serbsce Hanjkec, byrnjež wšak tak njerěkali, dopomni so Jurij Brězan a powědaše dale, zo saha stawizna Horni Hajnkec, štož telko rěka, kaž hornja hajnka, hač do 14. lětstotka wróćo. Tu bě stara hajnkownja klóšterskich lěsow za Horni kraj, doniž njebu nowa hajnkownja při winicy w Smječkecach twarjena. Jenož lěsny běhar wosta na městnje, kotrehož dźěći přitwarichu hdy dom, tak zo běchu kónc 19. lětstotka tři domy wobydlene. Byrnjež so spočatk lětstotka štwórty, wot Jurja Brězana 1966 pjaty a wot Bosćija a Sonje Kubicec 1994 šesty dom přidružili, mjeno Horni Hajnk wostało. ”
Horni Hajnk resp. Hórnik naby bydlenja dla Jurja Brězana daloko přez gmejnske hranicy znatosće.
Horni Hajnk
Nowa Wjeska
Nowa Wjeska je geografiske srjedźišćo Budyskeho wokrjesa.
Nowa Wjeska bu prěni raz w lěće 1617 jako Newdorf naspomnjena. To je za hornjołužiski poměr poměr poměrnje pozdźe. W 17. lětstotku měješe tu ryćerkubło Worklecy ležownostne knjejstwo. Dźensniša forma mjena „Nowa Wjeska“ jewi so 1768 prěni króć w chronikach. Nowa Wjeska je rozšěrjena hasna wjes podłu Klóšterskeje wody, kotraž ćehnje so wot juha na sewjer po wjesnym połoženju. W lěće 2009, bjezwuwzaćnje čestnohamtsce, natwarjeny wjesny zhromadźenstwowy dom płaći jako centralne zetkanišćo za wjesnu zhromadnosć Nowu Wjesku. 2017 zahaji wjes Nowa Wjeska swój lětolětny jubilej. prěnjeho dokumentariskeho naspomnjenja wsy.
Smječkecy buchu prěni raz w lěće 1280 jako Zmetechwicz naspomnjene. Dalše formy mjena běchu mj. dr. Smječkecy (1419), Smjećicy (1529) a Mazaćicy (1547). Dźensniša forma so wot 1732 wužiwa. Ležownostnje bě městnosć w 16. a 17. lětstotku mjez Worklečanskim ryćerkubłom a klóštrom Marijinej hwězdu rozdźělena. We 18. lětstotku wobsedźeše tež Budyske tachantstwo podźěl.
W lěće 1817 zarjadowachu so na iniciatiwu Johanna Gottfrieda Bönischa sewjerowuchodnje Smječkec syrikowe kupjele Marienborn, kotrež ćehnjechu pozdźišo tysacy dowolnicy do wsy. Tam běchu do toho hižo małe podkopki brunicy. W předpolu Prěnjeje swětoweje wójny měješe městnosć přez podlěšenje Sakskeje sewjerowuchodneje železnicy z Radworja do Kamjenca samo dwórnišćo dóstać, za kotrež bě mjeno Bad Smječkecy předwidźane. Plan pak njebu wšelakich přičin dla ženje zwoprawdźeny.
Po Prěnjej swětowej wójnje dawaše w Marienbornje dźěłowy sanatorij za něhdyšich wójnskich jatych Němcow, w kotrymž skutkowaše mjez 1922 a 1929 jako „jandźel Sibirskeje“ znata šwedska filantropka Elsa Brändström. Pódla ew.-luth. Wjesna cyrkej dopomina pomnik na skutkowanje Elsy Brandström we wjesnym dźělu Marienborn. Smječkecy buchu k 1. januarej 1973 do Worklečanskeje gmejny zagmejnowane.
Smječkecy
Wudwor
Wudwor bu prěni raz 1301 jako Hovelka naspomnjena. Pozdźišo naspomni so mjez druhim formje hewel (1590) abo hórkow (1617). Wudwor woznamjenja zeserbšćeny telko kaž „wudwór, wutwar“.
W 17. a 18. lětstotku ležeše ležownostne knjejstwo podźělnje pola ryćerkubła Worklecy kaž tež klóštra Marijineje hwězdy w Pančicach-Kukowje. Pozdźišo měješe tež krajne bohotstwo Budyšin podźěle na Wudworju. Planowanje za Saksku sewjerowuchodnu železnicu předwidźeše wodźenje linijow wot Małeho Wjelkowa do Kamjenca mj.dr. přez Wudwor a w zwisku z tym natwar dwórnišća blisko sydlišća. Dla financielneje ćeže pak bu projekt spušćeny.
Regionalnu znatosć nabywa Wudwor přez Serbski folklorny ansambl Wudwor a něhdyšu konjacu kobłu Wudwor. Wosrjedź wsy namaka so pomnik za padłych Prěnjeje swětoweje wójny ze serbskimi a němskimi napisami. K 01.04.1973 bu Wudwor n wosada Worklecy zagmejnowana.
Sydlišćo nasta we 18. lětstotku na ležownostnym wobsydstwje Worklečanskeho ryćerkubła wosrjedź tehdy hišće wobstejacych rybjacych hatow, a to mjez Hrańčanskim hatom na sewjeru a srjedźnym hatom w juhu. Tež po tym zo buchu Haty w 19. lětstotku k polam sčinjene, wosta sydlišćo wobstać a mjeno zdźeržane. Hač do 20. lětstotka nutř bu sydlišćo hdys a hdys tež jako haty pomjenowane. Serbske wjesne mjeno woznamjenja „haty“.
Haty nadeńdźeš w ratarsce wužiwanej łučinje naprawo Klóšterskeje wody. Znatej wosobinje z Hatow běštaj serbsko-němski dźiwadźelnik Beno Mět a Marija Regel ze swojim daloko přez mjezy gmejny znatym mopedom „Łastojčka“.